فارسی
مشهد| وضعیت ناخوش نساجی خراسان؛ واردات هر “۲ شلوار جین” به‌قیمت بیکاری “یک کارگر ایرانی”
به گزارش خبرگزاری تسنیم از مشهدمقدس، صنعت نساجی یکی از صنایع پیشرو در کشور به‌لحاظ تعداد اشتغال بوده و از همین حیث دارای اهمیت است. خراسان‌رضوی نیز یکی از قطب‌های صنعت نساجی در کشور است که امروزه با مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو است؛ به همین علت خبرنگار خبرگزاری تسنیم در مشهدمقدس گفت‌وگویی با علیرضا اوانی دبیر انجمن کارخانجات نساجی خراسان‌رضوی داشته که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:
تسنیم: اخبار خوبی از حوزه صنایع نساجی استان در ماه‌های اخیر به گوش نمی‌رسد. مقداری وضعیت این حوزه را تشریح کنید و اینکه در حال حاضر چه میزان بیکاری در این صنعت رخ داده است؟
اوانی: به طور کلی صنعت نساجی یکی از صنایع پراشتغال در کشور بوده و در مقطعی صنعت دوم بعد از نفت به حساب می‌آمد؛ هم‌اکنون در کشور، حدود ۱۰ درصد صنایع را بخش‌های مرتبط با حوزه‌های نساجی تشکیل می‌دهند و در این حوزه، ۳۰۰ هزار نفر شاغل هستند که این ارقام نشان از بالابودن میزان اشتغال‌زایی و تنوع در محصولات این صنعت دارد اما وضعیت کنونی به گونه‌ای پیش می‌رود که بخش زیادی از کارگران این واحدها بیکار شده‌اند.
کارخانه مشهد نخ در حدود ۶۵۰ کارگر خود را به بیمه بیکاری فرستاده و واحد شادیلون هم‌اکنون حدود ۱۵۰ کارگر دارد که همین تعداد نیز از ابتدای سال آینده باید برای بیمه بیکاری خود را معرفی کنند؛ با روند کنونی همین روزها باید مجلس ختم نساجی را در استان برگزار کرد.
یکی از علل اصلی این موضوعات این است که توان خرید مردم واقعاً کاهش پیدا کرده و در قدم دوم باید گفت که نوسان نرخ ارز به کارخانه‌ها امکان برنامه‌ریزی نمی‌دهد؛ علاوه بر این واردات بی‌رویه از دیگر مشکلات بوده و هنوز اتفاق ویژه‌ای در این حوزه رخ نداده است.
تسنیم: به کارخانه مشهدنخ اشاره کردید؛ علت اصلی تعطیلی این واحد چه بود؟
اوانی: علت اصلی که کارخانه مشهد نخ را به تعطیلی کشاند، واردات نخ از چین بود که قیمت تمام شده آن از تولید داخل بسیار ارزان‌تر بوده و جای رقابت را از صنعت می‌گیرد. همچنین در این حوزه نکته‌ای وجود دارد و آن هم “تجارت چمدانی” است؛ مسئله سوغاتی یکی از مسائل فرهنگی ما بوده و مناسب‌ترین کالا هم برای این انتخاب، مقوله پوشاک و کالاهای نساجی هستند.
هر چند برخی بر این باورند که این میزان اصلاً به حساب نمی‌آید اما در واقع همین رقم واردات چمدانی به ویژه در حوزه نساجی تأثیرات بسیار زیادی به همراه دارد؛ مردم باید این را بدانند که اگر ۲ شلوار جین به ایران وارد میشود یک نفر از کار بیکار میشود.
تسنیم: از دیدگاه شما قیمت تمام شده کالای ایرانی در حوزه نساجی به چه علت بالاست؟
اوانی: ما نیروی کار ارزان قیمت و توان علمی و تخصصی در کشور خود داریم اما ماشین‌آلات در کشور ما فرسوده هستند و واردات ماشین‌آلات دارای تعرفه بالایی بوده و به‌همین علت وقتی راندمان یک دستگاه پائین است و علاوه بر این هزینه‌های مترتب به یک واحد صنعتی بالاست افزایش قیمت تمام شده یک کالا امری بسیار طبیعی است.
البته باید این را در نظر داشت که در زمینه آموزش نیروی انسانی نیز به‌خوبی عمل نشده و بهره‌وری نیروی کار بسیار پایین بوده و به‌عبارتی کارگر روزی ۸ ساعت به‌صورت مفید کار نمی‌کند، هم‌اکنون بخش زیادی از کارخانه‌ها از روش‌های مدیریت مدرن و اصولی استفاده نمی‌کنند و تئوری‌های مدیریتی سنتی هنوز مورد استفاده است؛ وقتی همه این عوامل در کنار هم قرار می‌گیرند سبب میشود که قیمت تمام‌شده افزایش یافته و کالای ما قابلیت صادرات را نداشته باشد.
تسنیم: ما شاهد پدیده خام‌فروشی در برخی از محصولات نساجی مانند چرم هستیم شما علت آن را در چه می‌دانید؟
اوانی: به‌غیر از چرم محصولات دیگری نیز خام‌فروشی می‌شوند؛ در نظر بگیرید عمده مصرف‌کننده الیاف کشمیر کارخانجات سوئد و ایتالیا هستند این در حالی است که نوعی بز در منطقه سیستان و بلوچستان و پاکستان زندگی می‌کند که بین موهای بدنش کرک‌هایی با میکرون بسیار پایین وجود دارد که در واقع همان کرک پارچه کشمیر هستند ما مواد اولیه این پارچه را تولید می‌کنیم اما این الیاف به‌صورت خام آن صادر میشود و تبدیل به کالا‌کردن این الیاف به‌هیچ عنوان سخت نیست ما چند سال پیش این تولیدات را انجام دادیم اما با توجه به اینکه بازار کشش خرید آن را نداشت ادامه روند آن متوقف شد.
در برخی از موارد هم دلسوزنبودن مسئولان و مردم سبب میشود که برخی از پروژه‌ها به‌اتمام نرسد؛ مثلاً در مورد همین مسئله کشمیر چندین سال پیش ماشین‌آلات آن برای تبدیل الیاف به نخ خریداری شد اما فعالیت این کارخانه متوقف و بعد از چندین سال تمام این سرمایه‌ها همچنان بلا استفاده باقی مانده است.
تسنیم: هم اکنون چند واحد نساجی در خراسان رضوی فعالیت دارند؟
اوانی: هم اکنون برخی از واحدها با دو ماشین ریسندگی به صورت زیرپله‌ای به نساجی مشغول هستند اما تعداد کارخانه‌های بزرگ این حوزه کمتر از ۱۰ عدد هستند؛ البته نقطه قوت خراسان رضوی در این زمینه این است که تنوع تولیدات نساجی در آن بالا است؛ به عنوان مثال استان خراسان رضوی در حوزه فرش صاحب نام و برند بوده و در حوزه‌هایی مانند فاستونی و پتو نیز تولیدات مناسبی داشته است.
حوله، انواع چرم، موکت، نخ، پوشاک آماده حوله و کالای خواب جز تولیدات استان هستند اما با توجه به اینکه توان خرید مردم پایین آمده و تولیدات این واحدها فروش ندارند وضعیت تولید نا به سامان شده است.
برخی از کارخانه‌ها برای بقای خود همین روال تولید را تا جایی که می‌توانند ادامه می‌دهند و در واقع کالای قابل عرضه کارخانجات افزایش پیدا می‌کند و خود همین مسئله سبب میشود که نقدینگی موجود در کارخانه‌ها هم از بین رفته و مشکلات تولید مضاعف شود.
تسنیم: عملکرد بانک‌ها در حوزه صنعت در استان خراسان رضوی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
اوانی: از آمار و ارقام اطلاعی ندارم اما به جرأت می‌توان گفت که اثر تسهیلات در صنعت به هیچ عنوان محسوس نیست؛ هم اکنون دولت در خراسان رضوی به حدود ۱۶ هزار نفر مقرری بیمه بیکاری پرداخت می‌کند که با احتساب هر نفر یک میلیون تومان حدود ۱۶ میلیارد تومان از منابع دولت در ماه تنها برای پرداخت بیمه بیکاری به افراد استفاده میشود؛ اگر همین میزان به صنعت تزریق شود می‌تواند اشتغال پایدار برای تعداد زیادی از افراد ایجاد کند؛ هم اکنون بزرگ‌ترین مشکلی که واحدهای صنعتی دارند نقدینگی و فروش نرفتن کالا است.
تسنیم: متوسط ظرفیت مورد استفاده در کارخانجات نساجی خراسان رضوی چه میزان است؟
اوانی: برخی از تولیدکنندگان تمایل دارند که با هر شرایطی تولید ۱۰۰ درصدی داشته باشند اما در برخی از کارخانه‌ها هم ۱۰ درصد ظرفیت تولید انجام میشود.
تسنیم: مشکل اصلی در حوزه برند و طراحی در صنایع نساجی خراسان رضوی چیست؟ چرا تا این حد در این حوزه ضعیف عمل شده است؟
اوانی: باید پذیرفت که در صنعت نساجی ما، برندینگ نقش آنچنانی را ایفا نکرده؛ ما ۹۰ درصد از تولیدات بازار را در اختیار رنگ‌های تیره گذاشته‌ایم که این مسئله از نظر علم طراحی کاملاً مردود است. البته نوعی مقاومت نیز در برابر توسعه طراحی دیده میشود؛ به عنوان مثال تلاش زیادی شد که یک دانشگاه صنعت مد در ایران توسط بخش خصوصی تأسیس شود اما اجازه این کار داده نشد و سرمایه‌گذار این طرح دانشگاهش را در کشور ترکیه تأسیس کرد.
تسنیم: گویا صنعت چرم هم در حال دچار شدن به سرنوشت صنعت نساجی است؛ آیا شما با این مسئله موافق هستید؟
اوانی: بله؛ متأسفانه این مسئله نیز حقیقت دارد و علت اصلی آن هم همین رکود است؛ با توجه به اینکه قیمت تمام شده چرم بالا است بسیاری از افراد نمی‌توانند آن را خریداری کنند؛ همچنین این محصول در بازار ایران تنوعی نداشته و طراحی آن هم مناسب نیست؛ در نتیجه خریداران آن کاهش بیشتری پیدا می‌کند و تولید آن از توجیه اقتصادی خارج میشود.
همچنین محصولات چرم تولیدی در ایران قابلیت صادرات را ندارند چرا که قیمت تمام شده آنها بالاتر از رقبایی است که در خارج از کشور وجود دارد.
گفت‌وگو از شهرزاد حسینی‌قهستانی
